Doğu Anadolu Mutfağı / Eastern Anatolian Cuisine

Türk halk mutfağı, elbette geniş bir coğrafyada yaşayan çeşitli Türk topluluklarının yerel özelliklerini kapsar. Ancak bu terimin içini dolduran en çeşitli ürünleri Anadolu ve Trakya sahasında bulmaktayız. Zira Türkiye diğer folklor alanlarında olduğu gibi halk mutfağı ürünleri açısından da olağanüstü zenginliklere sahiptir. Türkiye topraklarında yaşanan Coğrafi ve etnik çeşitlilik, yemek kültüründe de damak tadında da zenginleştirmeyi beraberinde getirmiştir. 

Türk halk mutfağından bahsederken aslında halk mutfaklarından bahsettiğimizi belirtmemiz gerekir. Türkiye'nin özgün doğal koşulları, her yörede ayrı bir çeşitlilik sunar önümüze. Ancak bilinen odur ki, Türkiye'nin halk mutfaklarının temel malzemeleri daima ortaktır. Bunların başlıcaları buğdaygiller, baklagiller, sebze çeşitleri ve envai türlü meyvelerdir. Bu türden tarımsal ürünlerin yanında hayvansal ürünler de Türk halk mutfağının temel ürünleri arasındadır. Koyundan sığıra, tavuktan kekliğe kadar çok çeşitli hayvan türlerinin etleri sofralara zengin yemekler biçiminde geliverir.

Her yöre bu malzemelere az veya çok sahiptir. Ancak her yöre ayrı bir lezzet anlayışıyla kullanır bu malzemeleri. Örneğin, her yörenin ekmeği birbirinden malzeme, biçim ve lezzet bakımından farklıdır. Aslında bu farklılık doğanın çevresel faktörlerle ortaya koyduğu farklılığa karşı, insanların gösterdiği bir uyum biçimidir. Bununla birlikte doğa da Türkiye'nin dört bir yanında farklı karakterde ürünler sunar. Her yörenin ot, sebze florası ayrıdır. Bu durum meyvelerde de görülür. Örneğin, elmanın onlarca çeşidi vardır. Armut, kiraz, erik hep bu şekilde karşımıza çıkar. Birbirinden farklı bal çeşidi, kebap, balık, ekmek çeşidi nerede bulmak mümkün olabilir, zengin Türk halk mutfağının mönüsünden başka…

Çağ Kebap

Çok sayıda tarihi eseri bünyesinde barındıran Erzurum oldukça büyük bir kültürel zenginliğe sahiptir. Bu kültür Erzurum'un yemeklerinde de kendini gösterir. Doğu Anadolu’nun kavşak noktalarından biri olan Erzurum mutfağının en meşhur lezzetlerin başında özel olarak terbiye edilen etin şişe takılıp yatay olarak pişirilmesi ile yapılan cağ kebabı geliyor. Yöre etlerinden ve özellikle yağı üzerinde bırakılmış kuzu but etinden yapılan cağ kebabı yörenin en özel yemeği.

Soğuk iklimin hüküm sürdüğü Erzincan’da geçmişten günümüze mutfak kültürü de tarım ve hayvansal ürünlerle bezenmiştir. Kışa hazırlıkta hayvanların sütünün bol olduğu dönemlerde yapılan peynirler, küplere ve tulumlara, süzme yoğurtlar küplere basılarak, ağızlarına tereyağı dökülerek kapatılır. Çeşitli kavurmalar samanlara gömülür. Kavun, karpuz, tavanlara asılan hevenklerde saklanır. Yaz sonu meyveleri, kesmece, pestil, kavut unu, bastık, elma, armut, gahı, tamas yarması, dut yoğurtlaması, incir, tarhana, çiğit, kuru fasulye, nohut, barbunya, çeşitli turşular, pekmez, reçeller ve tahıllar özenle kilerlerini süsler.

Erzincan tava leblebisi ve ülkemizin her yöresinde bilinen meşhur tulum peyniri Erzincan ekonomisinde önemli bir yere sahiptir.

Tulum Peyniri  / Tulum cheese 

Erzincan Şavak tulumu ve cimin üzümü Türk Patent Enstütisi’nden tescillenmiş tatlardır. Kendi ününü aşarak yurt dışı ihracatını yapmaktadır. Şavak Tulum Peyniri olarak yurtdışında, başta Almanya, Fransa, Amerika, Rusya, İngiltere gibi ülkelere ihraç edilmektedir.

Gelenek, görenek, Halk hikayeciliği, Maniler, Türküler Ozanlık geleneği ve benzer şeylerde görülen değişiklik, zenginlik bu gün Türkiye’nin hiçbir İlinde görülmemektedir. Bu zenginlik Kars’ın eski bir yerleşme merkezi olması, çeşitli kavimlerin çeşitli zamanlarda bu bölgede yaşaması dolayısıyla olmaktadır. Kars farklı kültürlerin yoğrulduğu bir yer. Yörede yaşanmış  tüm kültürel  bu çeşitlilik içerisinde, unutulmuş ve unutulmaya yüz tutmuş yemeklere rağmen, günümüze taşınmış  zengin ve renkli bir mutfağa sahiptir Kars.

Kars Kaşar Peyniri  /  Kars Cheddar Cheese

Kaşarı ve balının yanı sıra, Kars Kars hayvancılık bölgesi olması nedeniyle et ve süt mamullerinin bol olması mutfak için oldukça zengin malzemeler elde edilmektedir. Hayvancılığa dayalı süt ürünlerinden peynir yapımı yöre halkının önemli geçim kaynağını oluşturmakta, arıcılıkta halk ekonomisinde önemli yer tutmaktadır.

________________________________

Eastern Anatolian Cuisine

_________________________________

Naturally, Turkish rural cooking covers many different local features of the various Turkic peoples living over a broad geographical area. But we find the greatest variety of ingredients in Anatolia and Thrace, because just as in other areas of Turkish folklore, its culinary traditions are also extraordinarily rich. The great variety of geographical conditions and ethnicities within the borders of Turkey have enriched both tastes and culinary culture. When we speak of Turkish “folk cuisine,” we should really speak of folk “cuisines,” because the unique natural conditions in Turkey bring about a unique variety in each different region. Still, whichever the region, there are common points among Turkey’s folk cuisines. The most important of these are grains, legumes, and various types of fruits and vegetables. Alongside these agricultural products, animal products are also mainstays of Turkish folk cooking. A great variety of meats appear at meals, from mutton to beef, chicken and partridge, prepared in a wealth of styles.

Every region more or less includes these ingredients, but each region uses them within different local tastes. For example breads differ in every region according to ingredients, form and flavor. In reality this difference is due to people’s adaptation in the face of differing environmental factors. In addition, every different region of Turkey provides a different array of natural products. Every region has its own unique flora and local vegetables. The same is true of fruits; for example there are scores of apple varieties, as well as of pears, cherries and plums. Widely differing varieties of honey, kebab, fish and bread add their own variety to the rich Turkish folk menu.

As one of the important crossroads in eastern Anatolia, Erzurum is very hospitable with its cuisine too. One of the dishes that everyone who visits Erzurum should taste is “cağ” kebab, or specially marinated pieces of lamb cooked on a large, horizontal skewer over an open fire. Cağ kebab prepared from local lamb is preferable, especially from leg of lamb with its fat left on. 

In Erzurum, where the snow remains on the ground for many months during winter, grains and legumes are of great importance in “dadaş” (a name given to locals) cuisine. Dried beans from İspir are easy to cook and famous all over Turkey. The number one complementary dish to finish off these authentic delicacies is walnut- or pistachio-stuffed shredded wheat.

Erzincan’s pan-roasted chickpeas and its famous tulum sack cheese occupy an important place in Erzincan’s economy. Erzincan tulum cheese and the Cimin grape are Turkish Patent Institute registered trademarks.

Kars cheese is famous and prized in the rest of Turkey as well as in Kars. Kars developed a cheese-making culture both thanks to its high-quality grasslands and meadows, which make the milk of the cows, sheep and goat rich, nutritious and tasty, and also due to its influence by various cultures with different eating habits

 Doğu Anadolu Mutfağı / East Anatolian Cuisine 
Kaynak :

İl ve Kültür Turizm
AnadoluJet
Eatingasia
Kars City Guide

Berfend BER
_________________________________

_________________________________

_________________________________

İLLERİ / PROVINCES

_________________________________

Ağrı Mutfağı / Agrı Cuisine

Abdigör köftesi, gösteberg et, selekeli (saç kavurma), haşıl, hengel, erdek, hasude, halise ve murtuğa.
______________________________________________________________________________________

Ardahan Mutfağı / Ardahan Cuisine
Elma dolması, evelik aşı, bozbaş, ekmek aşı, pişi, kuymak (mıhlama).
______________________________________________________________________________________

Bingöl Mutfağı / Bingöl Cuisine
Dut pekmezi.
______________________________________________________________________________________

Bitlis Mutfağı / Bitlis Cuisine
Büryan kebabı, şekalok yemeği, çorti köftesi, gari aşı, glorik, gebol, çireş pancarı, kengerli pilav.
______________________________________________________________________________________

Elazığ Mutfağı / Elazig Cuisine
Fasulye çorbası, lobik çorbası, anamaşı, kelecoş, taraklık, kındık köfte, küncülü köfte, muhaşerli köfte, işkene, sapan dolması, kibe dolması, çaypalası, pirpirim boranı, tavşan üfelemesi, kırmanlı pilav, simit pilav, nohut ekmeği, fodula, zarafat, patila, heside, dolanger, hürriyet kadayıfı, orcik, pilit ve gah.
______________________________________________________________________________________

Erzincan Mutfağı / Erzincan Cuisine
Tulum peyniri, tava leblebisi.
______________________________________________________________________________________

Erzurum Mutfağı / Erzurum Cuisine
Çağ kebabı, den çorbası, hıngel, herle aşı, çeç pancarı, çaşır.
______________________________________________________________________________________

Hakkari Mutfağı / Hakkari Cuisine
Gulul çorbası, kepaye, jaji, lalepet, duğeba, kiflik.
______________________________________________________________________________________

Iğdır Mutfağı / Igdir Cuisine
Bozbaş yemeği, helise, perzana, helise, cızdık, salmanca, fetir, kaysafa, patlıcan reçeli.
______________________________________________________________________________________

Kars Mutfağı / Kars Cuisine
Bal, kaymak, kaşar, gravyer, herre (un çorbası), hangel, haşıl, feselli, tandırda kaz çekmesi, piti.
______________________________________________________________________________________

Malatya Mutfağı / Malatya Cuisine
Kayısı, kağıt kebabı, kınalı ekmek, pileke, taş küllüğü, gurut çorbası, analı-kızlı, kurşun geçmez köftesi, gilgirikli köfte, keloğlan köftesi, zeytinyağlı marul sarması, fasulye yaprağı sarması, kabak çiçeği dolması, soğan dolması, patlıcan dövmesi.
______________________________________________________________________________________

Muş Mutfağı / Muş Cuisine
Muş köftesi, çorti aşı.
______________________________________________________________________________________

Tunceli Mutfağı / Tuceli Cuisine
Ovacık dağ sarımsağı, Şavak tulum peyniri, Pülümür balı, zerefet, sirekurt, sirepati, kavut, patila.
______________________________________________________________________________________

Van Mutfağı / Van Cuisine
Otlu peynir, Van balığı (inci kefali), ilitme, senseger.
______________________________________________________________________________________

_________________________________