Hakkari Mutfağı / Hakkari Cuisine

Doleme - 

Anadolu Mezopotamya, ve İran üçgeninde yer alan Hakkari konumu ve coğrafi yapısıyla bir çok topluluğun ilgisini çekmiş ve bir çok millete vatan olmuştur. Hakkari, Med, Pers, Selevkos, Abbasi, Selçuklu, Moğol, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Osmanlı hakimiyetini görmüştür.

Hakkari taşıdığı doğal değerler açısından özel bir konuma sahiptir.Gökyüzüne uzanan yüksek ve haşmetli dağları, derin vadileri, buzullu göl ve dorukları, yüksek şelaleleri, rengarenk ot ve çiçeklerle bezenmiş Alpin çayırları , devamlı karlarla kaplı yüksek zirveleri, yazın koyun ve kuzu sürülerinin meleştiği soğuk sulu serin yaylaları zengin doğal kaynaklarıdır.

İl topraklarının büyük bir kısmının bozkır ve dağlarla kaplı olması, dağlarında yükseltilerinin fazla olması yöre insanini ekonomik bakımdan hayvancılığa bağımlı hale getirmiştir. Tarıma elverişli kültür arazisinin azlığı, iklimin karasal olması da bunda önemli rol oynamıştır. Bunun tabii sonucu olarak yöre halkı sabit ve toplu yerleşme yerine bağlı kalmamış, hayvanlarını otlamak için yari göçebe hayati diğer bir değişle hayvancılık eksenli bir hayati yasamak zorunda kalmıştır.

Dağda yetişen her şey, yöre insanının besin kaynaklarını oluşturur. Örneğin o yıl, ot gürse hayvanlar semizdir. Hayvanlar semiz ve doğurgansa, o yıl besin boldur. Bu temel ilke üzerine kurulu yöre mutfağı etten vazgeçmez.

Sofralar oldukça zengin bir yapıya sahiptir. Hazırlanan yemekler tek tek değil de tümünü bir arada sofraya getirilir ve isteyen istediği yemekten yer. Masada yemek yeme alışkanlığı görülmemektedir. Yemek, yere serilen muşambadan sofralıklar üzerinde, yere bağdaş kurularak yenir. Sofraya önce yaşlılar sonra da evin diğer fertleri oturur. Ailenin kalabalığına göre tüm aile fertleri bir arada yiyebildiği gibi, önce erkeklerin sonrada kadın ve çocukların birlikte yedikleri de olur.

Misafir bulunan durumlarda da sofraya önce erkekler oturur sonrada sofra kadın ve çocuklar için evin başka bir odasına götürülür. Yemekler ayni kaptan yenir, eksildikçe ilave edilir. Bu durum sofraya oturanlar doyuncaya kadar devam eder. Ekmek her zaman ihtiyaçtan fazla konur. Yemekte bıçak kullanma alışkanlığı görülmemektedir. Sofrada misafir varsa ev sahibi misafir çekilmeden doysa bile sofradan çekilmez misafire eslik eder. Sofra kalktıktan hemen sonra semaver getirilerek çay içilir.

"jaji" dedikleri yabani sarmısak, taze soğan, yoğurt ve tereyağı bileşiminden yapılan çökelek kahvaltının ana malzemesini oluşturur. Ayrıca "ağavk" dedikleri, tereyağının içinde kavrulmuş un ve şekerle yapılan bir yemek de hemen her kahvaltıda yer alır.

"Lalepet" de sofralarda sık sık tüketilir. Yağda kavrulan unun üzerine yumurta kırılmasıyla elde edilen bu yemek, tarlada ve yaylada çalışanları hem tok tutar, hem de çok besleyicidir.

Öğle yemekleri genellikle kahvaltı benzeri yiyeceklerle geçiştirilir.

Akşam yemeklerinde mutlaka pilav yer alır. Son derece zengin çeşide sahip olan ve pirinçten yapılan bu pilavlar genellikle etlidir ve içinde yöresel otlar yer alır. Şalgam ve şekerpancarı da pilavla birlikte pişirilen diğer sebzelerdir. Mısır ve "dahn" dedikleri buğdayla da çeşitli pilavlar yapılır. Bu pilavlarda et yerine kelle ve paça kullanılır.

 Köftesir                                                                    Lalaped

Hakkarinin en meşhur yemekleri arasında "qiris", "duğeba", "kiftik", "gulol", "keledoş" sayılabilir. Bunlar yoğurt, et ve kıyma içeren, kimisinin içine kuru üzüm ve ceviz içinin de yer aldığı yemeklerdir.

Örneğin düğün ve mevlütlerde mutlaka "Qiris" yemeği pişirilir. Qiris, köfte, kuru üzüm, ceviz içi, pirinç, sumak ve kemikli etten yapılan bir yemektir ve kalabalık zamanlarda büyük kazanlarda pişirilir.

Baklava, sütlaçla birlikte en çok tüketilen tatlıdır. Ayrıca kaynatıldıktan sonra kirece yatırılıp üzerine şerbet dökülerek hazırlanan kabak tatlısı da sık sık sofralara gelir.

Hakkari mutfağının en karakteristik özelliği, ekşi tatların ağırlık taşımasıdır. Onun için sumak çok tüketilir ve sanıldığının aksine acı hemen hemen hiç kullanılmaz.

Hakkari yöresine özgü yiyecekler, pirinç, darı veya bulgur karışımı bir nevi katı ayran çorbası olan " gulul ile bir çeşit işkembe ve bağırsak dolması olan " kepaye" dir. Bunlara ilave olarak; köftesir, doleme, lalaped, kiriş yemeklerini de sayabiliriz.

İl yaban hayvanları bakımından son derece zengindir. Ancak, son yıllarda yapılan düzensiz avlanmalar sonucu, Hakkâri'deki kimi hayvan türlerinin sayısı azalmıştır. İlde en çok rastlanan hayvanlar; dağ keçisi, dağ koyunu, ayı, kurt, vaşak, porsuk, sansar, tilki, tavşan, keklik, ördek, kaz, turaç, toy, angut, turna ve bıldırcındır.

_________________________________

Hakkari Cuisine 

_________________________________

The history of Hakkari goes back to Middle Paleolithic Age, and the area has been ruled by Akkadians, Hittites, Assyrians, Babylon, Persians, Greeks, Parthians, Rome, Byzantium, the Sassanids, Arabs and Mongols.

This land has witnessed to the fights of the tribes that have inhabited Anatolia since earliest times. In 1516, Ottomans started to rule the region but local Kurds still remained in charge. In the middle of the 19th century, the local rulers were stripped of their power and in 1936 Hakkari became an official city of Turkish State.

Local cuisine of Hakkari is delicious. Some of the famous dishes around here are ; "Kepaye", a kind of stuffed tummy and gut and "gulul", a kind of ayran soup made of rice, millet and bulgur mixture.

 Doğu Anadolu Mutfağı / East Anatolian Cuisine 
Kaynak 
İl kültür ve Turizm:

Hakkarim Net
Digitürk

Berfend BER

_________________________________

_________________________________