Balıkesir Mutfağı / Balıkesir Cuisine

Hoşmerim

Balıkesir ili, Türkiyenin Marmara Bölgesi'nin Güney Marmara Bölümü'nde, topraklarının bir kısmı ise Ege Bölgesi'nde yer alan, hem Marmara hem de Ege Denizi'ne kıyısı bulunan bir ildir. 

Balıkesir İli coğrafi şartları ve çeşitli etnik grupları coğrafyasında barındırması nedeniyle zengin bir mutfak kültürüne sahiptir.Her etnik grubun kendine has bir mutfak kültürü olduğu gibi zamanla etkileşimleri de olmuştur.

Marmara ile Ege arasında geçiş bölgesinde yer alan Balıkesir'de değişik yöresel yemekler bulmak mevcuttur. Yörede köy düğünlerinde "keşkek", merkez düğünlerinde ise "tirit" ön plana çıkar. Bunun yanında Balıkesir mantısı, börülce ve salatası "sallama", sura, saçaklı mantı, düğün çorbası, şehriye çorbası, yaprak sarması gibi yemekler yöresellik arz eder. Höşmerim, kaymaklı, zerde ve mafiş tatlısı yöreye özgüdür.

Yöre mutfağı sebze ve ot yemekleri yönünden zengin olup yöre mutfağında ünlü birçok yemek vardır: Askalubrus, Mürdük Aşı, Sarmaşık, Börülce, Acı Filiz Kavurması, Semizotu, Kuzukulağı.

Börülce  Ekşilemesi   /   Cowpea                   Peynirli Patlıcan / Cheese Eggplant      

                                           With Garlic & Lemon Sauce           

                                                                                                     

Balıkesir, üç iklim kuşağının tesiri altında kaldığı ve verimli topraklara, zengin akarsu kaynaklarına sahip olduğu için, tarım ürünleri çok çeşitlidir. Elverişli toprakların büyük bir kısmında tahıl ekimi yapılmaktadır.Geri kalan kısımlarda ise baklagiller ve sanayi bitkileri yetiştirilir.Nüfusun % 80'i tarımla uğraşır. Kıyılarda daha çok zeytin, narenciye, incir, pamuk, elma, armut, ayva ve üzüm yetişir. İç kısımlarda tahıl, baklagiller, pancar, tütün, ayçiçeği, susam, pirinç, her çeşit meyve ve sebze yetiştirilir. En çok yetiştirilen tarım ürünleri; buğday, arpa, mısır ve yulaftır. Türkiye'nin en geniş zeytinlikleri burada olup, memleketimizde elde edilen zeytinin üçte biri bu ilde yetiştirilir.

Körfez Bölgesi’nde zeytin üretiminin gelişmiş olması yemeklerde zeytinyağı kullanımının yaygın olmasını sağlamıştır.Balıkesir yöresinde iç kesimlerde yemeklerde zeytinyağının yanında çiçek yağı ve tereyağı da kullanılmaktadır.

Yöre mutfağı sebze ve ot yemekleri yönünden zengin olup yöre mutfağında ünlü birçok yemek vardır: askalubrus, mürdük aşı, sarmaşık, börülce, acı filiz kavurması...

Beyaz Peynir / White Cheese

Yörede hayvancılık gelişmiş olup hayvansal ürünler tüm sofralarda yerini almıştır. Koyun, keçi ve sığır beslenir. Modern tavukçuluk oldukça ileridir. Arıcılık gittikçe gelişmektedir. Hayvansal gıdalarda Manyas,Gönen ve Susurluk İlçeleri tanınmıştır. Bunun yanında Körfez Bölgesi’nde beslenme de deniz ürünleri önemli yer tutmaktadır. Balıkçılık oldukça ileridir. Deniz ürünleri taze yenildiği gibi tuzlanarak da uzun süre saklanıp tüketilmektedir. Marmara Adasında her çeşit balığın konservesi yapılmaktadır. Konserve balık sanayii gelişmiştir. Marmara Adasında Türkiye'nin en büyük balık buzhanesi vardır. Bölgenin sardalya balığı meşhurdur.

Sardalya Balık Izgara / Grilled Sardines

Sardalya                                                                  Sardines

Ayrıca hamur işleri de yaygın olup tüketimi fazladır.Mantı ve börek yapımlarının yanında köylerde mayalı ekmek yapımı da hamur işleri arasına girmektedir.

Keşkek, tirit, sura, saçaklı mantı, tavuklu mantı, düğün çorbası, peynirli patlıcan, zerde tatlısı, Balıkesir kaymaklısı, hoşmerim, mafiş tatlısı, börülce ekşilemesi, sarımsaklı bulgur,kaymak hamuru Balıkesir mutfağının vazgeçilmezleridir.. Ege bölgesi, ege denizi kıyı şeridinde yer alan Ayvalık ilçesi ise başlı başına bir yöre mutfağı olduğu gibi, Egeli sayılan yöre mutfağımızdır.

Ayvalık Mutfağı

Sarımsaklı Plajı

Kuzeyden güneye doğru inerken duraklayacağımız ilk yöre Ayvalık. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi aslında Balıkesir’in bir ilçesi olmasına rağmen, Ege Denizi kıyısında yer almasından ötürü Egeli sayılan bir mutfaktır, Ayvalık mutfağı.

Sıcak Ot tabağı

Ege mutfağının tipik bir temsilcisi sayılabilecek Ayvalık mutfağını çeşitli otlar, sebzeler, balık ve deniz ürünleri şekillendirir.

Balıkçı                                               Sardalya Kuşu

Kaşarlı Kalamar                                               İstiridye Tarak

Ayvalık zengin balık çeşidiyle sofraları şenlendirmektedir.Papalina, adabeyi, mercan, mezgit,barbun, çupra, lüfer, uskumru, levrek, sargoz ve istavrit Ayvalıkta bulunan başlıca balıklardır.Bu balıklardan özellikle papalina yöreye has bir balıktır. Sardalya yavrusuna Ayvalık ve Cunda Adası’nda Papalina deniyor,. Ege Denizi Ayvalık, Çanakkale, Gelibolu’da çokca görünen bu leziz balığın tam mevsimi Haziran ayı sonlarında başlayıp Ağustos ayına dek sürüyor.  Edremit Körfezinde bulunuyor ve unlanıp yağda kızartılan papalina tavaya Ege otlu sofraların vazgeçilmezi olarak Temmuz ayında sıkça rastlanıyor. Gelibolu başta olmak üzere Altınoluk, Altınova, Bozcaada, Çanakkale sardalye balıklarını ya olduğu gibi denizden çıktığı gibi odun ömürü üzerinde ızgara yapıyor, içini pullu derisini yerken temizliyor, ya da içini temizleyip, pullarını sıyırıp, yıkayıp, yağladıktan sonra ızgaraya koyup pişiriliyor.

         Peynirli  Sardalya                               Sardalya Köftesi ve İzvinya Salatası

Bir de sardalyenin asma yaprağına sarılarak pişirim şekli var. Bu yöntemde sardalyenin yağlandığı, lezzetlendiği zamana rastlayan aylarda asma yaprakları da gelişmiş oluyor. Sapını kestiğimiz her bir yaprağa, temizlenmiş bir sardalyeyi dolma sarar gibi sarıp, ızgaraya koyuyoruz. Burada balık direk ateşi görmeden, yanmadan yavaş yavaş kendi yağı ile pişerken, asma yaprağının kokusunu bünyesine transfer ediyor. Pişen sardalyeler yaprağını açılarak yeniyor.

Gene Ayvalık’a özgü bir başka lezzet de kış aylarında daha da lezzetli olan deniz kestanesi yumurtaları.
Deniz kestanelerinin dişileri profesyonel balıkçılar tarafından toplanırken, yavruların toplanmamasına özellikle dikkat ediliyor. Ayrıca rüzgarlı günlerde dağılan kestane yumurtasının, deniz durgunlaştıktan birkaç gün sonra toplanmasının daha uygun olduğu belirtiliyor. Çocukluğumuzun korkulu rüyası deniz kestaneleri zeytinyağı ve limonla aslında tadına doyum olmayacak bir lezzet.

Ayvalık’ın bir diğer özelliği de yaygın olarak tüketilen Sepet, Mihaliç ve Lor peynirleri ile Orta ve Doğu Anadolu’dakinden farklı bir teknikle üretilen Teneke Tulumudur. Özellikle Cunda Adası’nın meşhur Lor Tatlısı da lor peynirinden yapılır.

Cunda Adası Ayvalık’ın kıyısında, deniz mahsulleriyle yapılan yemekleriyle ünlü 2000 nüfuslu bir ada. Zamanında işgalcilere karşı direnişinden ötürü adaya Ali Çetinkaya’nın ismi verilerek Ali Bey Adası olarak anılmaya başlanmış, ancak adanın bugün bilinen ve kullanılan ismi Cunda.

Kabak Çiçeği Dolması                                              

Cunda Adası’nda sabah kahvaltısı adanın meşhur tostuyla başlıyor. Bu tost adaya özgü ekmeklerle yapıldığından oldukça lezzetli. Adanın meşhur deniz ürünleriyle yapılan yemeklerinin başında Kaşarlı Kidonya geliyor.

Kaşarlı Kidonya                                               Kalamar Dolması

Yufkaya Sarılmış Kalamar                                               Yengeç Kroket

Ayvalık’a ismini veren Kidonya aslında bir midye türü ve Türkçe’de ayva anlamına geliyor.

Diğer bir kabuklu deniz canlısı Akivadis de bir tür midye. Sarımsak, beyaz şarap ve zeytinyağıyla pişiriliyor. Yabani otlar ve sebzelerle yapılan deniz mahsulleri yemekleri de Cunda’ya özgü lezzetlerden: Ahtapotlu Akkız (Akkız şevketi bostan otunun adadaki adı), Arapsaçlı sübye, Enginarlı Karides, Kalamar Dolması ve Ahtapot Köftesi…

Yemeğin üzerine de meşhur Lor Tatlısı, çifte kavrulmuş lokma ya da Ahtapot Tatlısı adanın vazgeçilmezlerinden.

Kaynak :

Balıkesir İl ve Kültür Turizm
Ayna Cunda - Tuz ve Karabiber-Dünyayı gezen Salyangoz
 İzmir cvb
Löplöpçüler