Karabük Mutfağı / Karabuk Cuisine

Zerde - 

Batı Karadeniz bölgesinde bulunan Karabük, Tarihi Safranbolu evleri ve antik kentleri ile bir turizm cennetidir.

Karabük mutfağı ile ilgili olarak yapılan araştırmalarda saptanan 100’den fazla yemek çeşidi yöre mutfağının zenginliğini açıkça ortaya koymaktadır. Karadeniz mutfağının tipik özelliklerini taşıyan bazı yemekler Karabük mutfağının baş yemekleri arasında yer almaktadır.

Gözleme, Safranbolu Bükmesi, Kuyu Kebabı, Kara Mancar, yaprak dolması, Yayım(Ev Makarnası) perohi, bandırma, sini çöreği, çullu börek, bazlama, su böreği, ev baklavası, safranlı zerde, höşmerim, haluşka bulunabilecek yöresel yemeklerdendir. Bölgede özellikle sonbaharda bulunan Kanlıca ve diğer mantar çeşitlerinden de yemek ve börekler yöre mutfağına zenginlik katmaktadır. Her zaman taze satılan helva çeşitleri ile fındıklı, şamfıstıklı güllü ve safranlı çeşitleri bulunan Safranbolu lokumları da ünlüdür.

Bütün Et Yemeği
Parçalar halindeki et tereyağında kızartılır. Su ilave edilerek kaynatılır. Salça konur.

Perohi
Hamur un, su, yumurta ile hazırlanarak yoğrulur. 2 mm. Kalınlığında açılır. 5 cm. kareler halinde kesilir. Ortasına torba(süzme) yoğurdu nane ve tuz ile hazırlanmış karışım konulup üçgen şeklinde kapatılır. Kaynayan suya atılarak haşlanır. Pişince suyu süzülerek üstüne kızdırılmış tereyağı gezdirilir.

Höşmerim
Un ve yumurta harmanlanıp, ufak toplar haline getirilir, pembeleşinceye kadar yağda kavrulur. Ocaktan inmesine yakın içine dövülmüş –ceviz konularak biraz daha kavrulur. Bir kaba alınarak üzerine ılık şeker şurubu konulur.

Yayım
Kaynar suda haşlanan ev makarnasının suyu süzülür, üzerine isteğe göre kıyma, ceviz, keş, yoğurt dökülerek hazırlanır.Ve kızdırılmış tereyağı gezdirilir.

Üzerine konan malzemeye göre isimlendirilir.

Zerde
Safran bir kapta boyası çıkıncaya kadar ıslatılır. Pirinç özelleşinceye kadar haşlanır. İçine safran konur. İneceğine yakın şeker konur.

Eflani Yemekleri: Tarhana, uğmaç çorbası, çimdik, mıhlama, malak, bandırma, çullama, nişasta helvası, ekmek böreği ve gözleme en önemli yemek ve tatlı çeşitleridir.

Yenice Yemekleri
İlçenin geleneksel yemekleri, Kara lahana, malay, şaptak, mısır çorbası, ceviz helvası, bazlama, katlaç, lokma, muska dır.

Ceviz Helvası
Sadece Yenice’de yapılan yöreye has bir helvadır. Bayramlarda yapılarak satışa sunulur. Şeker bir kazana dökülür. İçine az miktarda su konularak takriben 50 dk. Kaynatılır. Kaynama esnasında içine eritilmiş limontuzu ilave edilir. Daha sonra kazan indirilerek soğumaya bırakılır. Bu arada yumurta akları çırpılarak kazandaki malzemeye ilave edilir. Malzeme kıvama geldikten sonra kazan ocaktan alınarak hazırlanan ceviz içleri ilave edilir. Ve 3-5 dk. Karıştırılır. Daha sonra temiz bir çarşafa un serilerek kazandaki malzeme bunun üzerine boşaltılır. Burada 30 dk. soğumaya alındıktan sonra katı hale gelen helvalar sandıklara konarak satışa hazır hale gelir.

Karalahana (Karamancar)
Malzeme olarak karalahana, mısır yarması, kuru fasulye, pırasa, kabak, yağ ve tuz kullanılır. Karalahanalar temizlenerek doğranır. Bir tencerede sıcak su hazırlanır. Sonra ocaktan alınarak temiz bir kapta süzülerek toplanır. İçine el değirmeninde öğütülmüş mısır yarması, haşlanmış kuru fasulye, pırasa ve kabak ilave edilir. Ayrı bir tencerede yeteri kadar su ve yağ ilave edilerek ocağa sürülür. Kıvamına gelinceye kadar pişirilir.

Ovacık Yemekleri: Ovacık yemek çeşitleri arasında, un çorbası, göce çorbası, keşkek çorbası, malak, yoğurtlu yumurta, çul böreği, bişi, cevizli ekmek, cizleme, un helvası sayılabilir.

Çullu Börek
Yufka açılır, saçta pişirilir. Pişirilen yufkalar ince ince kesildikten sonra, tereyağı ile iyice karıştırılır. Bakır siniye; altına yufka döşenir, kesilmiş olan yufkalar siniye yayılır ve üstü yufka ile örtülür. Ateş korunda kızartılırken tereyağı eklenip iyice kızartılması sağlanır. Genellikle düğün yemeği olarak kullanılır.

Yoğurtlu (Katıklı) Yumurta
Kaynamakta olan suya yumurta ve sarımsak bırakılır. Yumurta pişince suyuyla birlikte bir tabak yoğurdun üzerine dökülür. Üzerine eritilip kızartılmış yağ dökülür. Kaynama suyunun az olmasına dikkat edilmelidir.

Yörede daha sonra ihtiyaç olduğunda yazın veya kışın kullanılmak üzere bazı yiyecekler önceden hazırlanır.

Bunlar; kuru kıyma, kavurma, yufka, yayım, tarhana, pekmez, salça, sirke, keşkek, hoşaf olarak tüketilen pestil, çeşitli meyve kuruları(elma, armut, ayva, dut vb.), şerbet olarak tüketilen çeşitli meyve ezmeleri(kızılcık, ayva, erik, vişne, kuşburnu vb.), yemeklik olarak kullanılan çeşitli sebze kuruları( dilme fasulye, kurutulmuş patlıcan, dolma biber, sivri biber, bamya vb.), çeşitli gıda maddelerinden yapılan turşular(biber, domates, lahana, salatalık, vb.) çeşitli reçel türleri(kızılcık, çilek, vişne, ayva, üzüm vb.). Bunların dışında ilkbahar ve sonbaharda yörede bulunan cincile, kanlıca, ebişke vb. mantar türleri de yöre mutfağına ayrı bir zenginlik katar.

SAFRANBOLU EVLERİ

İngiliz The Telegraph gazetesi, Türkiye'deki "saklı hazineler"e vurgu yapıldığı geniş haberinde Safranbolu için "Eğer Dünyanın En Şirin Kenti için bir ödül olsa, Safranbolu aday olurdu" denilmişti.

Geleneksel Türk toplum yaşantısının bütün özelliklerini günümüze taşıması ve kendini zamana karşı saklamış olması, Safranbolu’yu “Korumanın Başkenti” ünvanına kavuşturmuştur. Ülkemizde bulunan yaklaşık 50.000 kadar korunması gerekli kültür ve tabiat varlığının yaklaşık 1500’ü Safranbolu’dadır. Sahip olduğu zengin kültürel mirası kent ölçeğinde korumadaki başarısı Safranbolu’yu “Dünya kenti” yapmış ve Safranbolu, UNESCO tarafından 17 Aralık 1994 yılında “Dünya Miras Listesi” ne alınmıştır.

Safranbolu, antik devirde ‘Paplogonya’ olarak bilinmektedir. Tarihi M.Ö. 3000 li yıllara kadar uzanan bölgede, Safranbolu şehir yerleşiminin kesin tarihi tam olarak bilinmemektedir. Gasgaslar, Hititler, Kimmerler, Lidyalılar, Persler, Helenistik Krallıklar, Romalılar, Selçuklular, Çobanoğulları, Candaroğulları ve Osmanlılar egemenlik kurmuştur. Safranbolu, 1196 yılında Selçuklu Sultanı II. Kılıç Arslan’ ın Oğlu Muhittin Mesut Şah tarafından alınmış ve Türklerin egemenliği altına girmiştir.

Safranbolu, sivil Osmanlı mimarisini taşıyan geleneksel Türk evleriyle, doğal güzellikleriyle ve tarihi boyutuyla ün kazanmış nitelikli bir kenttir.

Safranbolu Yemekleri
Çok zengin bir yemek kültürü vardır. Bunlardan en ünlüleri, uzun fasulye, dilme fasulye, et yemeği, perohi, yayım, ekşili kelle, yaprak dolması, kuru çörek, sini çöreği, göbü, bükme, zerde, höşmerim, un helvası, delioğlan sarığı, oklava dolaması, çingene baklavası, haluşkadır.

Ovacık Yemekleri

Ovacık yemek çeşitleri arasında, un çorbası, göce çorbası, keşkek çorbası, malak, yoğurtlu yumurta, çul böreği, bişi, cevizli ekmek, cizleme, un helvası sayılabilir.

Yörede daha sonra ihtiyaç olduğunda yazın veya kışın kullanılmak üzere bazı yiyecekler önceden hazırlanır. Bunlar; kuru kıyma, kavurma, yufka, yayım, tarhana, pekmez, salça, sirke, keşkek, hoşaf olarak tüketilen pestil, çeşitli meyve kuruları(elma, armut, ayva, dut vb.), şerbet olarak tüketilen çeşitli meyve ezmeleri(kızılcık, ayva, erik, vişne, kuşburnu vb.), yemeklik olarak kullanılan çeşitli sebze kuruları( dilme fasulye, kurutulmuş patlıcan, dolma biber, sivri biber, bamya vb.), çeşitli gıda maddelerinden yapılan turşular(biber, domates, lahana, salatalık, vb.) çeşitli reçel türleri(kızılcık, çilek, vişne, ayva, üzüm vb.). Bunların dışında ilkbahar ve sonbaharda yörede bulunan cincile, kanlıca, ebişke vb. mantar türleri de yöre mutfağına ayrı bir zenginlik katar.

_________________________________

Karabük Cuisine

_________________________________

Paphlagonia or Western Black Sea Region has long history expanding to Pre-Hittite period. After been dominated by empires like, Persians and Romans it was captured by Turkic Selchukis and later Ottomans. 

Local and Turkic nomadic cuisines brought many colors to Karabuk cuisine. Black Sea Region with forests, high plateaus and having long seashore provides various materials like wild mushrooms, primitive wheat, hunt animals as well as the famous spice saffron. Paphlagonian feasts vary in seasons, fresh from the villagers’ bazaar. The feast is served at an award winner Ottoman Mansion.Guests may join preparing at modern and traditional kitchens where flat breads, wild wheat (farro) pilaf and turkey stew served on walnut stuffed boreks, saffron pudding are made.

SAFRANBOLU HOUSES

Safranbolu is the best preserved town in Anatolia. A rare blessing for those who would like to picture how an Ottoman town looked 200 years ago, Safranbolu, with its little-changed cobbled pavements and authentic marketplace is a virtual open-air museum.

The sloping terrain at Safranbolu, which is situated in a deep canyon carved out by three rivers, produced interesting architectural solutions. The stone-built ground floors of Safranbolu houses, most of which are two- or three-storey mansions, generally follow the natural gradient of the street. The upper stories meanwhile, supported by buttresses, may project over the street. Although the houses are built on small, oddly shaped lots, thanks to this building technique the upper level rooms are nevertheless rectangular and spacious. Another aspect of the technique is that the house’s axis can be rotated slightly on the upper stories according to need or exposure to the sun! The houses along the narrow streets of the marketplace thus rise twisting and turning like screw shells over the narrow and sloping plots of land to which they cling.

The interiors of the houses are as elegant as their exteriors. The low-ceilinged middle stories used in winter are cozy and warm like a womb while the upper floors, used in summer, are airy with high ceilings. The master bedroom, the most beautiful room with the best view, is usually situated on the topmost floor. This room, decorated with woodwork and stenciling, is where the master craftsmen exhibited all their skill. In typical Safranbolu houses, each room was furnished in such a way as to meet all the needs of the nuclear family. It is not for nothing that Safranbolu residents called each one of these rooms a ‘house’ since they could be a sitting room in the daytime thanks to divans running around the wall, simultaneously a kitchen thanks to the hearth, a bedroom thanks to the floor mattresses taken out of the cupboard at night, and a bathroom thanks to the washstand concealed in the cupboard! Because they were designed as independent units, each of the rooms was assigned a name such as ‘storage house’, ‘guest house’ or ‘dining house’.

During the years when Safranbolu was becoming a popular destination for tourists, there was a constant stream of visitors to the traditional houses. The house owners, who at first welcomed the tourists hospitably, naturally tired of this human traffic with time. But just at that point the museum houses came to the rescue. The first of them, and perhaps the most beautiful, is the Kaymakamlar Evi, a house that was opened to visitors in 1981 following a restoration by the Ministry of Culture. This mansion is one of the most flawless examples of the Safranbolu house. Meanwhile the Turing Havuzlu Konak, or Mansion with Pool operated by the Touring Club of Turkey, which began serving guests in 1989, is the first historic mansion in Turkey to have been converted into a hotel. The nicest surprise of this mansion, which greets visitors at the entrance to the town and was once owned by one of its wealthiest families, is the approximately 1.8 meter-deep pool that holds several tons of water in the living room—restored and used as a café today.

Safranbolu was placed in the world Cultural Heritage list by UNESCO in appreciation of the successful efforts in the preservation of its heritage as a whole. Safranbolu has deserved its real name for its houses.

Doğu Anadolu Mutfağı / East Anatolian Cuisine 
Kaynak 
İl kültür ve Turizm:
Ozgur Gezer/Garo Milosyan, SKYLIFE.
Berfend BER
_________________________________

_________________________________